Η Ταφή | Ποιήματα Κύπρου

Κεριά του Τελευταίου Αποχαιρετισμού

Θάνατος ανήλεος— το παιδί λαχάνιασε για αέρα. Της κλείσανε τα μάτια της φόρεσαν το σάβανο την λούσανε λεβάντα τριαντάφυλλα και γιασεμιά κρίνοι και δεντρολίβανο θρήνοι και χλωμά κεριά. Η θλίψη όμως είναι πλανερή· κοιμάται, φωνάζει ο κόσμος. Μα το κορίτσι έφυγε. Ποτέ της δεν θα ακούσει πια το κλάμα της μαμάς ούτε ποτέ της δεν θα δει το δάκρυ του μπαμπά. Σβήνει το φως του αυγερινού λίγο ψωμί μια φούχτα χώμα ένα ποτήρι λάδι και σ’ ένα άνοιγμα της γης χάνεται πια στην αγκαλιά του Άδη.

Ένα ποίημα στη σειρά Δεκατρείς Mεταξωτές Mπαλάντες

Read the English version of this poem at The Funeral

Λίγα λόγια για το ποίημα…

Ποιήματα Κύπρου: Η Ταφή - μια Οδυνηρή Ελεγεία Θανάτου και Θλίψης

Η “Ταφή,” ένα ποίημα από τη συλλογή Ποιήματα Κύπρου, αποτελεί βαθύτατη ποιητική έκφραση πένθους και απώλειας. Ενταγμένο στη συλλογή “Δεκατρείς Μεταξωτές Μπαλάντες,” αντλεί από την παράδοση και μεταμορφώνει την εμπειρία του θανάτου σε τελετουργική αφήγηση, όπου η θλίψη διαχέεται μέσα από εικόνες που αναδύουν αρώματα και φως. Πρόκειται για μια ελεγεία που ενσωματώνει την ποίηση της Κύπρου με σεμνότητα και δύναμη.

Το ποίημα ξεκινά με τη γυμνή αλήθεια του τέλους: “Θάνατος ανήλεος—το παιδί λαχάνιασε για αέρα.” Η απλή, σχεδόν ψιθυριστή διατύπωση εντείνει την τραγικότητα, οδηγώντας τον αναγνώστη σε μια σιωπηλή αποδοχή της αμετάκλητης μοίρας. Σε αυτή τη στροφή, η ποίηση της Κύπρου αποκτά φωνή μέσα από την απώλεια.

Η σκηνή της μητέρας που αποχαιρετά το παιδί με λεβάντα, με φροντίδα και πόνο, συγκροτεί έναν χώρο όπου ο θάνατος αντιπαραβάλλεται με την αγάπη. Η πράξη της αποτελεί ύστατη προσφορά, σύμβολο πένθους αλλά και συναισθηματικού δεσίματος που διατηρείται πέρα από τη ζωή.

Μέσα από την εικονοπλασία του, το ποίημα αποτυπώνει με ακρίβεια τη συμβολική τελετουργία της ταφής στην Κύπρο. Η λεβάντα, τα γιασεμιά, τα κρίνα, το θυμίαμα και το δεντρολίβανο δεν είναι μόνο αντικείμενα· είναι φορείς μνήμης, πένθους και βαθιάς πολιτισμικής ρίζας. Το φως των κεριών, οι ψαλμοί και οι θρήνοι μεταφέρουν τη σκηνή στον χώρο της συλλογικής εμπειρίας, ενισχύοντας τη σύνδεση της ποίησης με την κυπριακή παράδοση.

Ο στίχος “κοιμάται, φωνάζει ο κόσμος” αναδεικνύει μια διαχρονική άρνηση αποδοχής του θανάτου ως τέλους. Στο ποίημα, η ιδέα του αιώνιου ύπνου γίνεται παρηγορητική φαντασίωση, που συντροφεύει όσους μένουν πίσω και θρηνούν.

Η κορύφωση του ποιήματος έρχεται με τους στίχους: “λίγο ψωμί, μια φούχτα χώμα, ένα ποτήρι λάδι.” Εδώ η ποίηση του θανάτου μετατρέπεται σε υπαρξιακό σχόλιο για την επιστροφή στη γη, για τον κύκλο της ζωής που συνεχίζεται. Η ταφή, όπως την αποδίδουν τα Ποιήματα Κύπρου, γίνεται πράξη συμφιλίωσης και σεβασμού.

Ανάλυση των Θεμάτων του Ποιήματος

Τα θέματα της “Ταφής” αντλούν από το σύμπαν της απώλειας, του θανάτου και του πένθους. Η αγάπη ως καταφύγιο και η ελπίδα ως πηγή παρηγοριάς συνυπάρχουν αρμονικά, ενώ γίνεται το μέσο για να εκφραστεί το ανείπωτο της θλίψης και η ιερότητα της τελετής.

Ανάλυση του Στίχου

Ο στίχος είναι απέριττος, με χαμηλότονη αξιοπρέπεια που συνάδει με τη θεματολογία του πένθους. Οι σύντομες φράσεις και οι παύσεις εντείνουν τη συγκίνηση, αφήνοντας χώρο για σιωπηλή συμμετοχή.

Ανάλυση του Συμβολισμού

Η χρήση λεβάντας, λιβανιού και λουλουδιών αντανακλά συμβολικά την προσφορά των ζωντανών στους νεκρούς. Το λάδι και το ψωμί, σύμβολα της ζωής, αντιστρατεύονται τον θάνατο με την υπόσχεση της μνήμης και της αναγέννησης. Ο θρησκευτικός συμβολισμός στηρίζει την πνευματικότητα που διαπερνά την ποίηση.

Κύριες Ποιητικές Εικόνες

Οι εικόνες της “Ταφής” ενσωματώνουν την τελετουργική παράδοση της Κύπρου. Το κερί που τρεμοπαίζει, το θυμίαμα που ανεβαίνει, τα άνθη που μαραίνοντα, όλα συμβάλλουν στη δημιουργία ενός ποιητικού χώρου πένθους, βαθιά ελληνικού και κυπριακού ταυτόχρονα.

Επίδραση του Θρησκευτικού Συμβολισμού

Η Ελληνορθόδοξη ταφική πρακτική διαπνέει το ποίημα. Τα αντικείμενα που συνοδεύουν τον νεκρό –λεβάντα, θυμιατήρι, χώμα, λάδι– συνθέτουν ένα πνευματικό μονοπάτι προς την αιωνιότητα. Αυτή η ποίηση της Κύπρου δεν είναι μόνο αφηγηματική, αλλά και λειτουργική: τιμά τον νεκρό και παρηγορεί τους ζωντανούς.