Μνημόσυνο | Ποιήματα Κύπρου

Αιώνιος Αποχαιρετισμός

Της κλείνουμε τα μάτια, την φιλάμε στο μέτωπο. Μετά, πάντα σκοτάδι. Ένα σταχτερό φεγγάρι στάζει αίμα σε δεκατρία λευκά γαρύφαλλα και τέσσερα χελιδονάκια με σπασμένα τα φτερά τους την παίρνουνε απάνω στα δακρυσμένα σύννεφα. πετά ψηλά στον ουρανό σμίγει με τους αγγέλους γίνεται λαμπρό αστεράκι Προσευχές και ψαλμωδίες: "Κύριε ελέησον," "Κύριε ελέησον," "Κύριε ελέησον." "Γῆ εἶ καὶ εἰς γῆν ἀπελεύσῃ." Ο τάφος, ανοιχτός κι αχόρταγος ζητά το μερτικό του— ένα σώμα

λίγο ψωμί ένα κομμάτι γη ένα ποτήρι λάδι. Παρηγοριά— κουλούρι, κρασί, χαλούμι· μετά φεύγει ο κόσμος κι εκείνη μένει μόνη. πετά ψηλά στον ουρανό σμίγει με τους αγγέλους γίνεται λαμπρό αστεράκι και δεκαπέντε θλιβερά γαρύφαλλα θρηνούν την τσακισμένη μέρα.

Ένα ποίημα στη σειρά Δεκατρείς Mεταξωτές Mπαλάντες

Read the English version of this poem at Requiem

Λίγα λόγια για το ποίημα…

Ποιήματα Κύπρου:  Μνημόσυνο - Ένας Στοχασμός για την Υπέρβαση της Θνητότητας

Στο ποίημα θανάτου και θλίψης “Μνημόσυνο”, από τη σειρά “Δεκατρείς Μεταξωτές Μπαλάντες” της συλλογής Ποιήματα Κύπρου, κυριαρχεί η αίσθηση του τελετουργικού αποχαιρετισμού, καθώς αναπαρίσταται η τελευταία στιγμή ενός νεαρού κοριτσιού που αναχωρεί για πάντα. Η ποιητική αυτή στιγμή, που εντάσσεται στον ευρύτερο καμβά της ποίησης της Κύπρου, αποπνέει πένθος, στοχασμό και την υπαρξιακή αδυναμία απέναντι στον θάνατο.

Οι στίχοι, λιτοί αλλά διαποτισμένοι από εσωτερικό φως, μεταφέρουν την πράξη του αποχαιρετισμού μέσα από τη βραδύτητα των κινήσεων και τον σεβασμό της σιγής. Ο αναγνώστης νιώθει να εισέρχεται σε μια ιερή σφαίρα, εκεί όπου ο έρωτας, η ανάμνηση και η απώλεια συναντιούνται κάτω από τον κλαμένο ουρανό. Η ποίηση της Κύπρου σε αυτό το ποίημα βρίσκει έναν ιδιότυπο τόπο ανάπαυσης – ανάμεσα στο χώμα και στον ουρανό.

Το κλείσιμο των ματιών, το τελευταίο φιλί, τα μαραμένα λευκά γαρύφαλλα: όλα υποδηλώνουν έναν κόσμο που αποσύρεται σιωπηλά, χωρίς κραυγές, γεμάτος από τις χειρονομίες του πένθους. Το ποίημα αποτυπώνει την υπέρβαση της θνητότητας μέσω της λιτής τελετουργίας, φέρνοντας στην επιφάνεια μια απόκοσμη απαλότητα που σκεπάζει τον σκληρό ρεαλισμό του θανάτου.

Το “σταχτί φεγγάρι” που αιωρείται πάνω από τη σκηνή, τα “σπασμένα χελιδόνια” που σέρνουν την άμαξα του κοριτσιού, το αίμα στα “δεκατρία λευκά γαρύφαλλα”—όλα τα σύμβολα λειτουργούν ως αλληγορίες μιας κοσμικής μετάβασης. Εδώ η ποίηση της Κύπρου μεταμορφώνεται σε ελεγειακό τοπίο, όπου η ομορφιά και η θλίψη συνυπάρχουν μέσα σε μια συνεχή ροή μνήμης και πνευματικής ανάβασης.

Ανάλυση θεμάτων στο ποίημα

Το “Μνημόσυνο” αγγίζει με λεπτότητα ζητήματα που διατρέχουν διαχρονικά την ποίηση του θανάτου: η απώλεια, το πένθος, η μετάβαση της ψυχής και η τελετουργική αποδοχή του τέλους. Η χρήση των στοιχείων της ελληνορθόδοξης ταφικής πρακτικής ενισχύει τη σύνδεση του ποίηματος με τις ρίζες της ποίησης της Κύπρου, δημιουργώντας έναν διάλογο μεταξύ της προσωπικής εμπειρίας και της συλλογικής μνήμης.

Ανάλυση των στίχων

Οι στίχοι είναι αυστηρά μετρημένοι και η απλότητά τους είναι παραπλανητική· πίσω από την ηρεμία κρύβεται μια βαθιά πνευματικότητα. Η δομή αναπαριστά τη σιωπή της τελετής, όπου κάθε λέξη αναπνέει μέσα σε παύσεις γεμάτες νόημα. Οι επαναλαμβανόμενοι στίχοι για τη σύναξη με τους αγγέλους, λειτουργούν ως λυρική προσευχή, που υψώνει την εμπειρία του πένθους σε συμβολική πράξη υπέρβασης.

Ανάλυση των συμβολισμών

Το ποίημα είναι φορτισμένο με συμβολισμούς που υπερβαίνουν τον λόγο: το “σταχτί φεγγάρι” υποδηλώνει το μεταίχμιο μεταξύ φθοράς και φωτός· τα “σπασμένα χελιδόνια” σηματοδοτούν τη ματαιωμένη αναγέννηση· τα “δεκατρία λευκά γαρύφαλλα” τονίζουν την αθωότητα και την πνευματική καθαρότητα του νεκρού σώματος. Η σχέση με τη γη, το λάδι και το ψωμί—προσφορές στον τάφο—φωτίζει τη ρίζα της ανθρώπινης ύπαρξης, συνδέοντας το φθαρτό σώμα με τον διαρκή κύκλο ζωής και θανάτου.

Κύριες Ποιητικές Εικόνες

Οι ποιητικές εικόνες στο “Μνημόσυνο” συγκροτούν μια ατμόσφαιρα μυστηριακής τελετουργίας. Το φως του φεγγαριού, τα αιμάτινα γαρύφαλλα, τα χελιδόνια που υψώνονται με κόπο—όλα αποκαλύπτουν μια οδυνηρή ομορφιά. Η ποίηση της Κύπρου εδώ αποκτά σάρκα και οστά, όχι ως απλό τοπίο, αλλά ως υπαρξιακή κατάσταση, μέσα στην οποία ο αναγνώστης δεν παρατηρεί απλώς, αλλά βιώνει το πένθος.

Επίδραση του Θρησκευτικού Συμβολισμού

Ο θρησκευτικός συμβολισμός είναι ουσιώδης για την κατανόηση της βαθύτερης λειτουργίας του ποιήματος, όπως και για όλη τη συλλογή Ποιήματα Κύπρου. Οι φράσεις “Γῆ εἶ καὶ εἰς γῆν ἀπελεύσῃ”, το άρωμα των καμένων φύλλων ελιάς και οι προσφορές στη γη, αποκαλύπτουν όχι μόνο την αποδοχή του θανάτου αλλά και μια μεταφυσική ειρήνη. Η ποίηση της Κύπρου εδώ παρουσιάζεται ως τελετουργία μετάβασης, ως τεκμήριο μιας πολιτισμικής πίστης ότι η ψυχή δεν χάνεται αλλά συνεχίζει σε έναν αιώνιο κύκλο επιστροφής και ανάβασης.