Θα Σου Φτιάξω Γλύκισμα | Ποιήματα Κύπρου

Η Τραγωδία του Κυπριακού Λαού

Γιε μου, Ακούγεται κραυγή ξανά από κείνους που δεν έχουν γιούς για νέο πόλεμο στη γη μας. Σ’ αγκαλιάζω, σου λέω

στο καλό και παραλίγο

να πεθάνω σαν βλέπω

στους ώμους σου τουφέκι

κι ένα σταυρό στα μάτια σου. Γιε μου, όταν τελειώσει ο πόλεμος και σιωπήσουν τα όπλα, όταν θα ρθεί ειρήνη πια στη ρημαγμένη γη μας θα σου φτιάξω γλύκισμα, ο πατέρας σου θα ψήσει το παχουλό μοσχάρι

κι όλοι θα μπούμε στο χορό.

Περάσανε σαράντα χρόνια

ώσπου μια μέρα του καλοκαιριού

φέρνουν στο χωριό ένα φέρετρο

με τα οστά του γιού της.

Read the English version of this poem at I Will Bake a Cake

Λίγα Λόγια για το ποίημα…

Ποιήματα Κύπρου:  Θα Σου Φτιάξω Γλύκισμα – Οι Αγνοούμενοι, Θάνατος και Θλίψη

Το ποίημα “Θα Σου Φτιάξω Γλύκισμα” αποτελεί μια βαθιά συγκινητική εξερεύνηση της απώλειας, της μνήμης και των επίμονων σκιών του πολέμου. Ανήκοντας στη συλλογή Ποιήματα Κύπρου, εμβαθύνει στη συλλογική και προσωπική θλίψη που προέκυψε από την τραγωδία της Κύπρου το 1974: το πραξικόπημα και την τουρκική εισβολή. Ο ποιητής υφαίνει μια αφήγηση σπαραγμού και αντοχής, προσφέροντας έναν στοχασμό πάνω στον διαρκή πόνο των οικογενειών που διαλύθηκαν από τη σύγκρουση, και ειδικά για εκείνους που έμειναν δεκαετίες να αναρωτιούνται για την τύχη των αγνοουμένων.

Η Δομή του Πένθους

Το ποίημα ξεκινά με μια βαθιά προσωπική ομιλία της μητέρας προς τον γιο της, αποτυπώνοντας την παγκόσμια εμπειρία της αγάπης που σκιάζεται από τον φόβο. Η εικόνα του όπλου που κρέμεται στον ώμο του γιου καθορίζει τον τόνο της αναπόφευκτης απώλειας, αντιπαραβαλλόμενη με τον τρυφερό αποχαιρετισμό που ακολουθεί. Οι πρώτες στροφές αιχμαλωτίζουν την ένταση ανάμεσα στην ελπίδα της μητέρας και τη ζοφερή πραγματικότητα του πολέμου, καθώς η μητέρα, αν και υποστηρικτική, εσωτερικά συντρίβεται από την εικόνα του γιου της ως στρατιώτη.

Η υπόσχεση να “φτιάξει γλύκισμα” εισάγει ένα σύμβολο επανένωσης και γιορτής, ένα έμβλημα ελπίδας που παραμένει σταθερό παρά την αβέβαιη πραγματικότητα. Οι εορταστικές εικόνες δημιουργούν μια απότομη αντίθεση με την υποβόσκουσα αγωνία της μητέρας, αντικατοπτρίζοντας την αντίθεση ανάμεσα στα όνειρά της για ειρήνη και τη σκληρή πραγματικότητα που επέφερε ο πόλεμος στην Κύπρο.

Καθώς το ποίημα εξελίσσεται, η αλλαγή στον τόνο γίνεται εμφανής. Οι δεκαετίες που περνούν χωρίς την επιστροφή του γιου της συμπυκνώνονται σε μία σπαρακτική γραμμή: “Περάσανε σαράντα χρόνια”. Αυτή η χρονική μετάβαση αντικατοπτρίζει την αργή, βασανιστική αναμονή που βίωσαν αμέτρητες κυπριακές οικογένειες, με τις ζωές τους να αιωρούνται ανάμεσα στην ελπίδα και την απόγνωση. Η κορύφωση αυτής της διαδρομής, που σηματοδοτείται από την άφιξη των οστών του γιου της σε ένα φέρετρο, προσφέρει μια ανυποχώρητη εικόνα της τελικής απώλειας, χαρακτηριστικό της τραγωδίας της Κύπρου και του βίαιου αποχωρισμού.

Η Δύναμη του Συμβολισμού

Ο συμβολισμός παίζει κεντρικό ρόλο στο ποίημα, εμπλουτίζοντας τα συναισθηματικά και θεματικά του στρώματα. Το όπλο στον ώμο του γιου λειτουργεί όχι μόνο ως προάγγελος θανάτου αλλά και ως ένα ευρύτερο μεταφορικό σχήμα για το κόστος της στρατιωτικοποίησης στις ανθρώπινες ζωές. Η υπόσχεση της μητέρας να φτιάξει γλύκισμα, με τις βιβλικές της αναφορές στη γιορτή και τη θυσία, παραπέμπει στο σιτευτό μοσχάρι, δημιουργώντας μια οδυνηρή ειρωνεία καθώς η προσδοκώμενη γιορτή μετατρέπεται σε τελετουργία πένθους.

Η επιστροφή των οστών του νεαρού άνδρα στο χωριό του ύστερα από σαράντα χρόνια συμβολίζει την σκληρή επίλυση της μακροχρόνιας αβεβαιότητας. Πρόκειται για μια ταυτόχρονα κατακλείδα και μια νέα αρχή, αναγκάζοντας τη μητέρα και την κοινότητά της να αντιμετωπίσουν τις πραγματικότητες της κοινής τους ιστορίας και της τραγωδίας της Κύπρου που στιγμάτισε τις ζωές τόσων.

Πορτρέτο της Μητρικής Αγάπης

Στον πυρήνα του, το “Θα Σου Φτιάξω Γλύκισμα” αποτελεί έναν ύμνο στη διαχρονική δύναμη της μητρικής αγάπης. Η ακλόνητη αφοσίωση της μητέρας προς τον γιο της, όπως εκφράζεται μέσα από τα σχέδια της για μια χαρμόσυνη επανένωση, υπογραμμίζει το βάθος της απώλειάς της. Η φωνή της, τρυφερή και ταυτόχρονα αποφασιστική, ενσαρκώνει τη συλλογική θλίψη μιας γενιάς Κυπρίων γυναικών που υπέστησαν παρόμοιες μοίρες.

Η παγκοσμιότητα αυτής της αγάπης υπερβαίνει πολιτιστικά και ιστορικά σύνορα, προσφέροντας στους αναγνώστες έναν φακό για να συμπονέσουν τις εμπειρίες όσων επηρεάστηκαν από τον πόλεμο. Η απλότητα του ποιήματος ενισχύει τη συναισθηματική του ένταση, επιτρέποντας στον πόνο της μητέρας να αναδυθεί με ωμή καθαρότητα.

Σύνδεση με τη Συλλογή Ποιήματα Κύπρου

Ως έργο της συλλογής Ποιήματα Κύπρου, το “Θα Σου Φτιάξω Γλύκισμα” συνεισφέρει στο ευρύτερο μωσαϊκό της κυπριακής ιστορίας και ταυτότητας. Αποτυπώνει τις ανθρώπινες ιστορίες που συχνά επισκιάζονται από πολιτικές αφηγήσεις, ζωντανεύοντας τις συναισθηματικές πραγματικότητες εκείνων που βίωσαν την τραγωδία της Κύπρου. Η εμπειρία της μάνας δεν είναι εξαίρεση, αλλά μέρος ενός ευρύτερου πένθους που σημάδεψε το νησί.

Η εξερεύνηση θεμάτων όπως η ελπίδα, η αντοχή, ο θάνατος και η απώλεια, αγγίζει πέρα από το άμεσο πλαίσιο, προσφέροντας ένα ισχυρό σχόλιο για τον καθολικό αντίκτυπο του πολέμου. Αποτελεί τόσο μνημείο όσο και πρόσκληση να αναλογιστούμε το ανθρώπινο κόστος της πολιτικής σύγκρουσης, καθιστώντας το ένα ουσιώδες κομμάτι της κυπριακής ποιητικής παράδοσης.

Ανάλυση των Θεμάτων στο Ποίημα

Το ποίημα εξερευνά μια σειρά από αλληλένδετα θέματα, το καθένα από τα οποία συμβάλλει στο συναισθηματικό και διανοητικό βάθος του.

Πόλεμος και οι Συνέπειές του: Το κεντρικό θέμα είναι οι καταστροφικές επιπτώσεις του πολέμου σε άτομα και οικογένειες. Μέσα από την οπτική της μητέρας, το ποίημα αναδεικνύει το βαθύ κόστος της σύγκρουσης, ιδίως για εκείνους που μένουν πίσω να θρηνούν.

Μητρική Αγάπη και Θυσία: Η υπόσχεση της μητέρας να φτιάξει γλύκισμα αντικατοπτρίζει την ακλόνητη αγάπη και ελπίδα της, ακόμη και μπροστά στην συντριπτική απελπισία. Η αντοχή και η αφοσίωσή της υπογραμμίζουν το συναισθηματικό βάρος της απώλειάς της.

Χρόνος και Μνήμη: Η πάροδος των σαράντα χρόνων συνοψίζει τη διαρκή φύση του πένθους και την επίμονη παρουσία της μνήμης. Ο χρόνος, αντί να επουλώσει την πληγή, βαθαίνει τη σημασία της.

Ελπίδα και Απογοήτευση: Η αντιπαραβολή των ελπιδοφόρων σχεδίων της μητέρας για την επιστροφή του γιου της με τη ζοφερή πραγματικότητα του θανάτου του υπογραμμίζει την εύθραυστη φύση της ελπίδας μπροστά στον πόλεμο.

Ανάλυση της Δομής του Ποιήματος

Η ελεύθερη μορφή του ποιήματος αντικατοπτρίζει τη χαοτική και απρόβλεπτη φύση του θέματος που πραγματεύεται.

Ρευστότητα και Διακοπή:Η έλλειψη σταθερού μέτρου ή ομοιοκαταληξίας αντανακλά τη διάλυση που προκαλεί ο πόλεμος, θυμίζοντας τις θρυμματισμένες ζωές εκείνων που επηρεάζονται από αυτόν.

Επανάληψη και Αντίλαλοι:Φράσεις όπως “Γιε μου” και η επαναλαμβανόμενη εικόνα του τουφεκιού δημιουργούν έναν ρυθμό που ενισχύει τα θέματα του αναπόφευκτου και της απώλειας.

Λακωνική Γλώσσα:Ο ποιητής χρησιμοποιεί σύντομη, αδιακόσμητη γλώσσα, αφήνοντας τις σκληρές εικόνες να μιλήσουν από μόνες τους, ενισχύοντας την επίδραση του ποιήματος.

Ανάλυση του Συμβολισμού

Η συμβολιστική εμπλουτίζει το ποίημα, προσφέροντας πολλαπλά επίπεδα ερμηνείας.

Το Τουφέκι :Ένα σύμβολο της πανταχού παρουσίας του πολέμου και των κινδύνων που αντιμετωπίζει ο νέος στρατιώτης, το τουφέκι αντιπροσωπεύει επίσης το βαρύ φορτίο που τοποθετείται στους ώμους των αθώων.

Το Γλύκισμα: Πέρα από τη κυριολεκτική σημασία του, το γλύκισμα συμβολίζει την ελπίδα, την επανένωση και τον εορτασμό, αποτελώντας έναν ειρωνικό αντίλογο στον τελικό θρήνο της μητέρας.

Το Φέρετρο: Η άφιξη του φέρετρου σηματοδοτεί την ολοκλήρωση της μακράς αναμονής της μητέρας, ενσωματώνοντας τόσο το τέλος όσο και τη συνεχιζόμενη θλίψη της απώλειας.

Κύριες Ποιητικές Εικόνες

Οι εικόνες του ποιήματος είναι ζωντανές και παραστατικές, προσελκύοντας τους αναγνώστες στο συναισθηματικό του τοπίο και προσφέροντας ένα βαθύ αίσθημα εγγύτητας στην εμπειρία της μητέρας. Η σκηνή όπου ο γιος φεύγει με το τουφέκι στον ώμο είναι σπαρακτική, καθώς ενσαρκώνει το δίλημμα κάθε οικογένειας που βλέπει ένα νέο παιδί να χάνεται στη δίνη του πολέμου. Η υπόσχεση για το γλύκισμα, γεμάτη στοργή και ελπίδα, γίνεται ένα πικρό σύμβολο, καθώς η προσμονή μετατρέπεται σε μακρόχρονη σιωπή και αβεβαιότητα.

Η απεικόνιση του φέρετρου, δεκαετίες αργότερα, μεταφέρει με σκληρή λιτότητα τη βαρύτητα της απώλειας, καταδεικνύοντας όχι μόνο την προσωπική τραγωδία της μητέρας αλλά και τη συλλογική πληγή της κυπριακής κοινωνίας. Η ποιητική γλώσσα προσδίδει σε αυτές τις σκηνές καθολική απήχηση, αγγίζοντας τον πυρήνα της ανθρώπινης εμπειρίας γύρω από την απουσία, τη θλίψη και το άλυτο πένθος.

Επίδραση του Πολιτικού και Ιστορικού Πλαισίου

Το ποίημα δεν λειτουργεί μόνο σε προσωπικό επίπεδο· είναι βαθιά ριζωμένο στο ιστορικό και πολιτικό πλαίσιο της τραγωδίας της Κύπρου. Η τουρκική εισβολή του 1974, με τις πολυάριθμες ανθρώπινες απώλειες και τους χιλιάδες αγνοούμενους, στοιχειώνει το ποιητικό υπόβαθρο και προσδίδει στο έργο έντονο πολιτικό φορτίο. Η ιστορία της μητέρας καθίσταται αντιπροσωπευτική των πολυάριθμων Κυπρίων που βιώνουν ακόμη τις συνέπειες της εθνικής αυτής πληγής.

Το ποίημα “Θα Σου Φτιάξω Γλύκισμα” εντάσσεται οργανικά στη συλλογή Ποιήματα Κύπρου, η οποία εστιάζει στη θεματολογία της κυπριακής ταυτότητας, της μνήμης και των τραυμάτων του πολέμου. Η ενίσχυση της φράσης “η τραγωδία της Κύπρου” στο πλαίσιο του ποιήματος ενισχύει το μήνυμα της διαρκούς ιστορικής πληγής και της αδήριτης ανάγκης για αναγνώριση, μνήμη και αποκατάσταση.